Paweł Majcher – Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

SMS-owy system powiadamiania o zagrożeniach – Alert RCB w pełnej funkcjonalności działa już ponad rok. 12 grudnia 2018 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o zarządzaniu kryzysowym, która prawnie usankcjonowała system po 6 miesiącach pilotażu. W ciągu tego czasu, według badań opinii publicznej, Alert RCB – SMS-a z ostrzeżeniem otrzymało 81% Polaków. Dotychczasowe doświadczenia podsumowano na grudniowej konferencji zorganizowanej przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.

Odbiór społeczny Alertu RCB wskazuje, że ostrzeżenia wysyłane SMS-ami wpisują się w oczekiwania Polaków, którzy chcą być powiadamiani właśnie przez telefon komórkowy o zdarzeniach, które mogą zagrozić ich życiu i zdrowiu. Badania opinii społecznej przeprowadzone przez „ARC Rynek i Opinia” to potwierdzają. Polacy twierdzą, że Alert RCB jest pomocny i potrzebny. 58% Polaków uważa, że Alerty RCB są bardzo użyteczne1. Tylko 10% jest odmiennego zdania.

Najwyższy odsetek osób, które twierdzą, że ostrzeżenia są bezużyteczne jest wśród osób młodych – 18%, dlatego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa będzie prowadziło kolejne kampanie informacyjne skierowane głównie do młodzieży. Do tej pory RCB wspólnie z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji przygotowało kurs e-learningowy dla nauczycieli, scenariusze lekcji, plakaty oraz aminacje o SMS-owym systemie ostrzegania.

JAK POLACY REAGUJĄ PO OTRZYMANIU ALERTU RCB

Zdecydowana większość Polaków deklaruje stosowanie się do zaleceń zawartych w ostrzeżeniach otrzymanych SMS-em – tak wynika z badań. Robi to aż 72% respondentów. Częściej są to kobiety (80% kobiet, 64% mężczyzn), najrzadziej osoby najmłodsze, do 24 roku życia – tylko 57% z nich stosuje się do zaleceń.

Tylko 1% respondentów w ogóle nie czyta alertów, co oznacza, że krótka, skondensowana SMS-owa forma ostrzeżenia wydaje się być najskuteczniejsza.

ALERT RCB ZAPOBIEGA SKUTKOM ŻYWIOŁÓW

Obecny na konferencji podsumowującej funkcjonowanie Alertu RCB wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Maciej Wąsik zaznaczył, że Alert RCB to niezwykle ważny instrument państwa w zapobieganiu skutkom żywiołów. Przypomniał, że system powstał w wyniku tragicznych wydarzeniach w Suszku, gdzie w 2017 roku, w wyniku bardzo gwałtownej burzy, zginęło 2 dzieci odpoczywających na obozie harcerskim. Teraz, gdy funkcjonuje już Alert RCB, informacja o zagrożeniu powinna dotrzeć do zainteresowanych osób przed zdarzeniem, co pozwoli uniknąć tragedii.

O zwiększaniu dostępności do systemów wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami mówiła podczas swojej prezentacji doktor Dorota Rucińska z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Zdaniem naukowców globalne ocieplanie się klimatu powoduje, że ekstremalne zdarzenia pogodowe będą zdarzały się coraz częściej, dlatego rolą państwa jest ograniczenie ich skutków. Rozwijanie Alertu RCB, szeroka edukacja o zagrożeniach i prawidłowych reakcjach społecznych jest w związku z tym bardzo ważna w najbliższych latach. Dr Michał Brzeziński z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego podczas omawiania SMS-owych systemów ostrzegania w krajach Unii Europejskiej, zwrócił uwagę, że nowe przepisy wspólnoty nakładają na wszystkie kraje członkowskie obowiązek uruchomienia publicznych systemów ostrzegania na telefony komórkowe. Wicedyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa Grzegorz Świszcz zaznaczył, że Alert RCB, jako system SMS-owego ostrzegania ludności, wpisuje się w nowe, europejskie regulacje ujęte w Europejskim Kodeksie Łączności Elektronicznej.

ALERT RCB NIE TYLKO PRZY ZDARZENIACH METEOROLOGICZNYCH

Alert RCB do tej pory był uruchamiany 39 razy, ostrzeżenia rozesłano w ponad 220 milionach
SMS-ów. Najczęściej do mieszkańców południowo-wschodniej Polski. Dominowały zdarzenia meteorologiczne, takie jak burze i wichury.

Coraz częściej Alert RCB jest wykorzystywany również przy innych zdarzeniach. Osoby przebywające na terenie Świnoujścia były ostrzegane, na przykład, podczas neutralizacji niewybuchów z II wojny światowej. Podczas majowego zagrożenia powodziowego, SMS-y były rozsyłane w powiatach położonych wzdłuż Wisły, wraz z przemieszczającą się fala wezbraniową. Były to punktowe ostrzeżenia dla stosunkowo niewielkiej grupy osób bezpośrednio narażonych na zagrożenia.

TECHNOLOGICZNE PROBLEMY ALERTU RCB

Nie ma systemu ostrzegania o 100 procentowej skuteczności. Przede wszystkim, nie wszyscy są użytkownikami telefonów komórkowych. Istnieją jednak bariery technologiczne, które powodują, że Alert RCB nie trafi do każdej, potencjalnie zagrożonej osoby. Mówili o tym przedstawiciele operatorów komórkowych, którzy są odpowiedzialni za dystrybucje ostrzeżeń do użytkowników komórek: Wojciech Maciejczak z Orange oraz Piotr Skibiński z Polkomtela. W swych wystąpieniach zwracali uwagę na ograniczenia wynikające z przepustowości systemów SMS. Zbyt duża liczba abonentów, którzy powinni otrzymać ostrzeżenie powoduje, że nie można w jednym czasie przesłać komunikatu do wszystkich odbiorców. Przy bardzo dużym obszarze (w marcu 2019 roku Alert był uruchomiony na terenie całej południowej Polski) czas dostarczenia SMS-a może trwać nawet 3-4 godziny. Dlatego ważne jest, żeby w przyszłości Alert RCB uruchamiać na zdecydowanie mniejszych obszarach, gdzie prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia jest najwyższe.

Drugą barierą jest tworzenie przez operatorów bazy numerów, na które są wysyłane ostrzeżenia. Telefony, które znajdą się w tym czasie poza zasięgiem danej sieci, mogą nie otrzymać Alertu RCB, mimo, że znajdują się na obszarze objętym zagrożeniem.

PRZYSZŁOŚĆ ALERTU RCB

Alert RCB, mimo, że jest uzupełnieniem dotychczasowych sposobów ostrzegania, jest najskuteczniejszy. Głównie przez SMS-owy przekaz, który jest najbardziej powszechną formą komunikacji, dostępną na wszystkich telefonach komórkowych. Komunikaty, dzięki temu, że powstają w jednym ośrodku decyzyjnym są ustandaryzowane i zawierają informacje nie tylko o rodzaju zagrożenia, lecz także rekomendacje podstawowych działań dla zagrożonych osób. Jest wykorzystywany tylko w nadzwyczajnych sytuacjach, które zagrażają życiu lub zdrowiu. Największym wyzwaniem, przed którymi stoi teraz Alert RCB, to sprawdzalność prognozowanych zdarzeń. Dyrektor Centrum Meteorologicznej
Osłony Kraju IMGW-PIB Agnieszka Harasimowicz podczas relacjonowania dotychczasowych doświadczeń związanych z Alertem RCB zapowiedziała uruchomienie dodatkowych, automatycznych systemów monitoringu niebezpiecznych zjawisk, takich jak intensywne opady deszczu, grad, burze czy silny wiatr – nowcasting (prognoza ultrakrótkoterminowa), które w przyszłości mogą być wykorzystywane przy SMS-owym ostrzeganiu. Wówczas Alert RCB mógłby być wysyłany do osób przebywających w wybranych powiatach tuż przed zdarzeniem. Najważniejszą konkluzją konferencji było to, że powinniśmy dążyć do tego, aby SMS-owe ostrzeżenia były wysyłane jak najbardziej precyzyjnie, tylko do osób bezpośrednio zagrożonych. Jest to najważniejszym zadaniem zarówno instytucji, które dostarczają informacji o potencjalnych zagrożeniach, jak i Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.

 

1 https://arc.com.pl/Mlodzi-rzadziej-przejmuja-sie-alertami-Rzadowego-Centrum-Bezpieczenstwa-blog-pol-1564647838.html