Grzegorz Świszcz – Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

4 stycznia br. Rada Ministrów przyjęła projekt zmian w ustawie Prawo telekomunikacyjne, które dotyczą m.in. zmian w ustawie o zarządzaniu kryzysowym. Projektowane przepisy umożliwiają powiadamianie mieszkańców o zagrożeniach i sytuacjach kryzysowych, mogących wystąpić w ich okolicy.

Zmiany zakładają możliwość otrzymywania przez mieszkańców komunikatów poprzez telefony komórkowe (w tym, w formie wiadomości SMS). Ich celem jest przekazywanie ostrzeżeń m.in. przed nawałnicami podobnymi do tych, które w sierpniu 2017 r. spowodowały zniszczenia w ponad 170 gminach w całej Polsce.

Zgodnie z propozycjami zmian w przepisach, operatorzy telekomunikacyjni zostaliby zobowiązani do nieodpłatnego i niezwłocznego wysyłania wiadomości SMS do wszystkich użytkowników końcowych, znajdujących się na zagrożonym obszarze. Mechanizm projektowany jest jako uniwersalny, możliwy do wykorzystania w celu powiadamiania obywateli RP zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Ustalana byłaby liczba aktywnych kart SIM na danym obszarze, w tym w roamingu, dzięki czemu MSZ, we współpracy z RCB, mógłby sprawniej ewakuować obywateli z obszarów zagrożonych (w takich przypadkach jak np. trzęsienie ziemi w Nepalu).

Na potrzeby informowania obywateli o zagrożeniach, usprawniony ma również zostać obieg informacji. Procedowane przepisy przewidują, że ministrowie kierujący działami administracji rządowej, kierownicy urzędów centralnych oraz wojewodowie niezwłocznie informują dyrektora RCB o zagrożeniu, które może skutkować wystąpieniem sytuacji kryzysowej. Istotną częścią składową przekazywanej informacji jest wskazanie obszaru, na który może oddziaływać dane zagrożenie. Jest to niezbędny element całości rozwiązania, pozwalający na określenie liczby osób, na które może mieć ono wpływ. Analogiczne rozwiązanie zostało przewidziane dla właścicieli oraz posiadaczy samoistnych i zależnych obiektów, instalacji, urządzeń i usług infrastruktury krytycznej (IK). Będą oni niezwłocznie informować zarówno dyrektora RCB, jak i właściwe terytorialnie wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego o zakłóceniu funkcjonowania IK, które może skutkować wystąpieniem na wskazanym obszarze sytuacji kryzysowej. Taki sposób powiadamiania daje również możliwość konsultacji pomiędzy wojewodą a dyrektorem RCB, m.in. w zakresie określenia obszaru, który miałby być objęty komunikatem alarmowym.

Dyrektor RCB, po analizie i weryfikacji zgłoszeń, przekazywałby do operatorów telekomunikacyjnych komunikat, zawierający co najmniej następujące elementy: rodzaj zagrożenia; obszar, na który oddziałuje zagrożenie; przewidywany czas występowania zagrożenia oraz zalecenia dla osób na zagrożonym obszarze. Następnie wiadomość byłaby przekazywana przez operatora w formie tekstowej do wszystkich jego użytkowników końcowych zalogowanych do ruchomej publicznej sieci telekomunikacyjnej na obszarze określonym przez dyrektora RCB.

Powiadamianie, będące czynnością przekazywania obywatelom określonych informacji o możliwości wystąpienia zagrożenia na danym obszarze, realizowane przy użyciu krótkich wiadomości tekstowych (SMS), jest rozwiązaniem relatywnie najlepszym. SMS, jako forma przekazywania komunikatu alarmowego, charakteryzuje się krótkim czasem dotarcia do użytkownika końcowego oraz możliwością automatyzacji generowania oraz wysyłania komunikatów. Krótkie wiadomości tekstowe odczytywane są przez odbiorców najczęściej zaraz po otrzymaniu, a wskaźnik ich otwarcia jest bardzo duży. Dzięki temu można zapewnić sprawną komunikację, jak również reagować szybko i efektywnie na zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne. Przykładowo, gdy informacje doraźne, dane z monitoringu lub z oceny stanu sytuacji potwierdzają wystąpienie sytuacji kryzysowej, możliwe jest szybkie wysyłanie smsów, które modyfikują treści pierwotnie wysyłanych komunikatów alarmowych.

Powyższe rozwiązanie, bazujące na smsach, przyjmuje się jako podstawowe. Nie wyklucza się stosowania innych form przesyłania komunikatów (transmisji danych). Przepisy nowelizacji sformułowane zostały bowiem w sposób uniwersalny, zapewniając elastyczność wykorzystywanych w tym zakresie rozwiązań.

Sposób i tryb współpracy dyrektora Centrum z operatorami przewiduje, iż z obu stron zostaną wskazane tzw. punkty kontaktowe, które w trybie całodobowym będą mogły zapewnić efektywność przepływu informacji między RCB a operatorami. W przypadku RCB jest to Centrum Operacyjno-Analityczne pracujące w trybie 24/7.

KOMENTARZ

Przedstawione propozycje zmian wynikają z rekomendacji Międzyresortowego Zespołu do oceny funkcjonowania systemu ratownictwa i zarządzania kryzysowego, powołanego zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów. Zespół pracował pod przewodnictwem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Jego zadaniem było podsumowanie działań po nawałnicach z sierpnia 2017 r. oraz wypracowanie wniosków dotyczących m.in. przygotowania służb do realizowania działań ratowniczych i zarządzania kryzysowego. Jedna z rekomendacji dotyczyła właśnie konieczności wprowadzenia zmian umożliwiających wysyłanie komunikatów i ostrzeżeń poprzez wiadomości tekstowe. 17 października ubiegłego roku Rada Ministrów przyjęła przedłożone przez ministra SWiA sprawozdanie z prac Zespołu i zobowiązała go do opracowania zmian legislacyjnych. Propozycje nowelizacji aktów prawnych zostały przedstawione Radzie Ministrów 29 grudnia 2017 r.