Maciej Majewski, Dyrektor Biura Bezpieczeństwa, Polskie LNG S.A.

W czwartek 24 listopada 2016 r. ok. godziny 4:00 na wody portu LNG w Świnoujściu wpływa opanowana przez terrorystów jednostka Urzędu Morskiego i podpływa do miejsca cumowania w środkowej części falochronu. Ze statku schodzi trzech uzbrojonych mężczyzn prowadzących przed sobą członka załogi porwanego statku. Następnie sprawcy terroryzują pracownika obsługi technicznej i pracowników ochrony, po czym zajmują budynek ochrony i przedstawiają swoje żądania. Oficer Ochrony Obiektu Portowego po otrzymaniu informacji o zdarzeniu powiadamia Centralny Punkt Kontaktowy zgodnie z Planem Ochrony Obiektu Portowego oraz zwołuje wewnętrzny sztab kryzysowy Polskiego LNG S.A.

Od takiej sekwencji zdarzeń rozpoczęły się jednodniowe ćwiczenia przeprowadzone w części morskiej Terminala LNG w Świnoujściu.

Terminal regazyfikacyjny skroplonego gazu ziemnego (LNG) w Świnoujściu jest jedyną tego typu instalacją w Europie Środkowej. Jego obecna zdolność regazyfikacyjna kształtuje się w granicach pięciu miliardów metrów sześciennych rocznie, co stanowi jedną trzecią krajowego zapotrzebowania na gaz. Terminal składa się z dwóch części:

  • morskiej, usytuowanej na najdłuższym na Bałtyku (ponad dwa i pół kilometra) Falochronie Wschodnim Portu Świnoujście, na którym znajdują się dwie platformy: technologiczna i rozładunkowa z urządzeniami przystosowanymi do rozładunku zbiornikowców LNG typu Q-fleks o pojemności dwustu szesnastu tysięcy metrów sześciennych skroplonego gazu (długości trzystu piętnastu metrów, szerokości pięćdziesięciu metrów i zanurzeniu dwunastu i pół metra);
  • lądowej, oddalonej od Obiektu Portowego o niecały kilometr, rozciągającej się na powierzchni około czterdziestu dwóch hektarów, na której znajdują się dwa zbiorniki na ciekły gaz o pojemności stu sześćdziesięciu tysięcy metrów sześciennych każdy (wysokości czterdziestu metrów i średnicy osiemdziesięciu metrów), stanowisko załadunku cystern samochodowych o rocznej nominalnej mocy przeładunkowej dziewięciu i pół tysiąca metrów sześciennych oraz cała infrastruktura służąca do regazyfikacji LNG i jego późniejszej wysyłki do krajowej sieci gazowniczej.

Z uwagi na rangę i specyfikę obiektu, w tym jego znaczenie dla polityki energetycznej Polski oraz naszej części Europy (możliwość importu gazu z różnych kierunków), niezbędne jest zapewnienie mu adekwatnego poziomu bezpieczeństwa. Kluczowe znaczenie ma ciągłe doskonalenie procedur bezpieczeństwa, w tym podnoszenie świadomości zatrudnionego personelu oraz ćwiczenie mechanizmów współdziałania z podmiotami zewnętrznymi (m. in. z Urzędem Miasta Świnoujście czy okolicznymi powiatami).

Taki właśnie cel miały ćwiczenia pod kryptonimem PORT 16 zorganizowane na terenie Terminala LNG. W ćwiczeniach, oprócz pracowników Polskiego LNG oraz spółki Gaz-System S.A., brali udział przedstawiciele: Urzędu Morskiego w Szczecinie (Regionalny Punkt Kontaktowy), Policji (Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie, Komenda Miejska Policji w Świnoujściu, SPAP w Szczecinie), Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej (Pomorski Dywizjon Straży Granicznej w Świnoujściu, Placówka Straży Granicznej w Świnoujściu), Urzędu Morskiego w Gdyni (Centralny Punkt Kontaktowy), Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody Zachodniopomorskiego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Szczecinie, Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Szczecinie, Zarządu Morskich Portów Szczecin – Świnoujście, Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa SAR, Prezydenta Miasta Świnoujście, Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego. Łącznie w organizację i przeprowadzenie ćwiczeń zaangażowanych było ponad dwieście pięćdziesiąt osób.

Celem ćwiczenia, zgodnie z ustępem 18 Kodeksu ISPS, było ustalenie, czy personel obiektu portowego, zwanego dalej „Terminalem LNG” jest biegły w zakresie całości przypisanych zadań na wszystkich poziomach ochrony, oraz zidentyfikowanie potencjalnych braków związanych z ochroną, które należy wyeliminować. Ponadto ćwiczenia służyły sprawdzeniu efektywności komunikacji i współdziałania podmiotów zaangażowanych w zapewnienie bezpieczeństwa Obiektu Portowego oraz realizację elementu operacji policyjnej (antyterrorystycznej), a co za tym idzie przećwiczeniu przez Policję procedur w zakresie działań podejmowanych w odniesieniu do tego typu zdarzenia.

Ćwiczenia PORT 16 zakończyły się atakiem pododdziału SPAP Komendy Wojewódzkiej Policji i neutralizacją napastników oraz akcją rozminowywania ładunków wybuchowych umieszczonych przez napastników na falochronie.

W podsumowaniu ćwiczenia, poza pozytywną oceną jego przebiegu, podkreślono, że najistotniejsze z punktu widzenia efektywności procedur bezpieczeństwa, a zarazem najtrudniejsze do realizacji, są wnioski i uwagi w obszarze legislacyjnym, spośród których wskazano:

  • konflikt przepisów regulujących podział kompetencji w zakresie reagowania i prowadzenia działań antyterrorystycznych wobec zagrożenia od strony morza: na terenie obiektu portowego zgodnie z ustawą z dnia 4 września 2008 roku o ochronie żeglugi i portów morskich (Dz.U. z 2016 r. poz.49) właściwa do działania jest Straż Graniczna, a zgodnie z ustawą antyterrorystyczną z dnia 24 czerwca 2016 r.(Dz.U. z 2016 r poz. 904) – Policja i Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
  • brak porozumienia o współpracy z Marynarką Wojenną w zakresie ujawniania i usuwania urządzeń wybuchowych innych niż przedmioty niebezpieczne pochodzenia wojskowego, co uniemożliwia wykorzystanie potencjału Marynarki Wojennej do ujawniania i ewentualnego usuwania urządzeń wybuchowych umieszczonych przez terrorystów w akwenie portowym i na nabrzeżu poniżej linii wody;
  • nadmierne wydłużenie procedur w sytuacji potrzeby użycia sprzętu wojskowego, np. w przypadku pojazdu opancerzonego chroniącego funkcjonariuszy przed ostrzałem terrorystów zgodę wydaje Dowódca Generalny Rodzaju Sił Zbrojnych na wniosek Komendanta
    Wojewódzkiego Policji skierowany do właściwego terytorialnie Dowódcy Garnizonu (w przypadku działań na terenie jednego województwa) – należy rozważyć skrócenie „ścieżki decyzyjnej” w tego typu sytuacjach;
  • ograniczenia w zasobach Straży Granicznej – SG nie dysponuje środkami fizycznymi i technicznymi ani kwalifikacjami do wykonywania sprawdzeń kadłuba statku i nabrzeża poniżej linii wody;
  • brak rozwiązań legislacyjnych – obecnie obowiązujące przepisy nie narzucają konieczności okresowych kontroli części podwodnych statków, nabrzeży, akwenów m.in. na I poziomie ochrony Kodeksu ISPS.
  • brak możliwości w obecnym stanie prawnym patrolowania basenu portowego przez SUFO chroniącą Terminal LNG.

KOMENTARZ

Wnioski z ćwiczenia wskazują, że obecnie obowiązujące przepisy nie nadążają za wyzwaniami dynamicznie zmieniającego się otoczenia, zarówno w kontekście postępu technicznego jak i zmian geopolitycznych. Niezbędne jest pilne podjęcie prac nad zmianami legislacyjnymi zwłaszcza w sferze jasnego podziału kompetencji pomiędzy poszczególnymi służbami, wyposażenia ich w siły i środki pozwalające na prawidłową realizację przydzielonych zadań, uproszczenia procedur oraz otwarcia się na najnowsze rozwiązania technologiczne w dziedzinie bezpieczeństwa.