Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej (NPOIK) został przyjęty 26 marca 2013 roku przez Radę Ministrów. Jego celem jest stworzenie warunków do poprawy bezpieczeństwa Infrastruktury Krytycznej (IK) w Polsce. W Programie zaproponowane zostało nowatorskie w naszym kraju – bezsankcyjne podejście do ochrony IK. Zakłada ono współpracę, współodpowiedzialność i wzajemne zaufanie przedsiębiorców – właścicieli IK oraz administracji publicznej. Dokument został przygotowany w Rządowym Centrum Bezpieczeństwa.
Celem Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej jest stworzenie warunków do poprawy bezpieczeństwa IK, w szczególności w zakresie:
• zapobiegania zakłóceniom funkcjonowania infrastruktury krytycznej;
• przygotowania na sytuacje kryzysowe, które mogą niekorzystnie wpłynąć na infrastrukturę krytyczną;
• reagowania w sytuacjach zniszczenia lub zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej;
• odtwarzania infrastruktury krytycznej.
Nie zawsze w pełni zdajemy sobie sprawę, jak bardzo współczesne społeczeństwa uzależnione są od sprawnego funkcjonowania systemów finansowych, energetycznych, teleinformatycznych czy łączności. Spektrum współczesnych zagrożeń nie ogranicza się jedynie do zagrożeń naturalnych. Pod uwagę należy brać również zagrożenia wynikające z wykorzystywania wysokorozwiniętych technologii, jak i z umyślnej działalności człowieka.
Dostęp do usług zapewniających utrzymanie określonego standardu życia oraz skutecznych relacji pomiędzy państwem a obywatelem jest sprawą kluczową z punktu widzenia sprawnego funkcjonowania i rozwoju nowoczesnego państwa, społeczeństwa i gospodarki. Usługi te oraz dostarczająca je infrastruktura określane są mianem infrastruktury krytycznej. Nie należy przy tym mylić niedogodności z krytycznością. Nie wszystkie usługi, do obecności których przyzwyczailiśmy się, są krytyczne dlatego tak istotna jest ich poprawna identyfikacja oraz identyfikacja dostarczającej ich infrastruktury.
Służą temu kryteria identyfikacji IK, które zostały określone w Programie. Są one niejawne, lecz ogólnie można podzielić je na dwie grupy:
• kryteria systemowe – charakteryzujące ilościowo lub podmiotowo parametry (funkcje) obiektu, urządzenia, instalacji lub usługi, których spełnienie może spowodować zaliczenie do infrastruktury krytycznej. Kryteria te przedstawione są dla każdego z systemów IK;
• kryteria przekrojowe – opisujące parametry odnoszące się do skutków zniszczenia, bądź zaprzestania funkcjonowania obiektu, urządzenia, instalacji lub usługi. Kryteria przekrojowe obejmują:
• ofiary w ludziach,
• skutki finansowe,
• konieczność ewakuacji,
• utratę usługi,
• czas odbudowy,
• efekt międzynarodowy,
• unikatowość.
Nowatorskie bezsankcyjne podejście do systemu ochrony IK oraz fakt, że jest on budowany w Polsce po raz pierwszy sprawiają, że wymierne efekty pojawią się w dłuższej perspektywie czasowej. Jak pokazują doświadczenia innych krajów, budowa skutecznego systemu IK w Polsce może zająć kilka lat.
Zgodnie z tym podejściem – NPOIK duży nacisk kładzie na działania informacyjne i edukacyjne. Aby ułatwić proces wymiany informacji pomiędzy uczestnikami procesu ochrony infrastruktury krytycznej, Program przewiduje organizację forów na szczeblach krajowym, systemowym (branżowym) i wojewódzkim. Uczestnikami forów będą przedstawiciele administracji i przedsiębiorcy.
Program przewiduje także prowadzenie działań edukacyjnych i szkoleniowych. Podniesienie poziomu wiedzy uczestników procesu ochrony infrastruktury krytycznej, przyczyni się do zwiększenia jej bezpieczeństwa.
Zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, za przygotowanie Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej odpowiedzialne jest Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Przy przygotowaniu Programu, RCB współpracuje z ministrami i kierownikami urzędów centralnych właściwych w sprawach bezpieczeństwa narodowego, a także odpowiedzialnymi za systemy zaliczane do IK.
* * *
Ustawa o zarządzaniu kryzysowym definiuje infrastrukturę krytyczną jako systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców.
Infrastruktura krytyczna obejmuje systemy:
• zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa,
• łączności,
• sieci teleinformatycznych,
• finansowe,
• zaopatrzenia w żywność,
• zaopatrzenia w wodę,
• ochrony zdrowia,
• transportowe,
• ratownicze,
• zapewniające ciągłość działania administracji publicznej,
• produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych
i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych.
Zachęcamy do zapoznania się z treścią Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej:
