Konrad Fischer – Biuro Obsługi Pełnomocnika Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej

Baltic Pipe to strategiczny projekt infrastrukturalny, mający na celu utworzenie nowego korytarza dostaw gazu na rynku europejskim. Gazociąg ma połączyć polski i duński system przesyłu gazu. Inwestycja, realizowana wspólnie przez operatorów przesyłowych Polski – Gaz System i Danii – Energinet, umożliwi dostawy do Polski gazu ze złóż na Morzu Północnym – ok. 10 mld m3 rocznie, co stanowi ok. 60% rocznego krajowego zapotrzebowania na ten surowiec. Niewykluczony jest również dalszy przesył gazu do krajów Europy Środkowo-Wschodniej – w tym celu Polska realizuje projekty połączeń gazowych m.in. z Litwą, Słowacją, Ukrainą i Czechami.

Projekt Baltic Pipe składa się z 5 głównych komponentów:

1. gazociągu na dnie Morza Północnego pomiędzy norweskim a duńskim systemem przesyłowym gazu,
2. rozbudowy duńskiego systemu przesyłowego,
3. tłoczni gazu w Danii,
4. gazociągu na dnie Morza Bałtyckiego pomiędzy duńskim a polskim systemem przesyłowym gazu,
5. rozbudowy polskiego systemu przesyłowego.

Za realizację trzech pierwszych komponentów odpowiada Energinet, natomiast Gaz-System odpowiada za budowę gazociągu pod Morzem Bałtyckim oraz rozbudowę polskiego systemu przesyłowego. Koszty powstania i eksploatacji tłoczni gazu w Danii będą współdzielone przez Gaz-System i Energinet.

Ważnym partnerem inwestorów jest Gassco – operator zintegrowanego systemu przesyłu gazu z Norweskiego Szelfu Kontynentalnego do innych krajów europejskich.

BALTIC PIPE W POLSKIEJ STRATEGII DYWERSYFIKACJI ŹRÓDEŁ GAZU

Polska jest uzależniona od importu gazu. Obecnie ok. 70% zapotrzebowania na ten surowiec pochodzi z zagranicy. Ok. 90% importu realizowane jest na podstawie długoterminowego kontraktu zawartego przez PGNiG S.A. z rosyjskim Gazpromem, który wygaśnie w 2022 r. Niestety, rosyjski dostawca nie jest wiarygodny – wielokrotnie w sposób niezapowiedziany ograniczał dostawy gazu do Polski. Ponadto, Gazprom wykorzystuje swoją monopolistyczną pozycję do narzucania nierynkowych cen gazu dla polskich odbiorców. Z tych względów, Rząd RP realizuje strategię dywersyfikacji źródeł dostaw gazu, która uniezależni Polskę od dostaw z kierunku wschodniego i której osią jest budowa bezpośredniego połączenia z wiarygodnymi dostawcami na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. Pozostałymi elementami polskiej strategii gazowej są: rozbudowa Terminalu LNG w Świnoujściu, która zakłada m.in. zwiększenie jego mocy regazyfikacyjnych o 50% (do 7,5 mld m³ gazu rocznie) do końca 2021 r. oraz realizacja połączeń gazowych z naszymi sąsiadami (najbardziej zaawansowane projekty dotyczą gazociągów do Słowacji i na Litwę, powinny zostać ukończone nie później niż w 2022 r.).

OBECNY STAN REALIZACJI PROJEKTU ORAZ PLANOWANE PRZEZ INWESTORÓW DZIAŁANIA

W styczniu 2018 r. podpisaniem 15-letnich kontraktów przesyłowych pomiędzy dostawcami gazu a inwestorami zakończyła się tzw. procedura Open Season. Tym samym zagwarantowane zostało osiągnięcie korzystnej dla inwestorów rezerwacji przepustowości gazociągu w latach 2022-2037. O zawarciu kontraktów przesyłowych oficjalnie poinformowało Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Spółka zamierza przesyłać z Norweskiego Szelfu Kontynentalnego m.in. gaz pochodzący z posiadanych przez spółkę koncesji (w październiku 2018 r. PGNIG zawarł umowę zakupu udziałów w koncesji na Norweskim Szelfie Kontynentalnym od Equinor Energy AS o wartości 220 mln USD, co pozwoli spółce na znaczący wzrost wydobycia gazu w tym obszarze).

W czerwcu 2018 roku Gaz-System wybrał preferowany przebieg gazociągu przez Morze Bałtyckie. Wybrana trasa ma ok. 275 km długości. Rozpoczyna się w Faxe South na duńskim wybrzeżu, przechodzi przez szwedzką wyłączną strefę ekonomiczną, duńskie wody w okolicach Bornholmu i kończy się na polskim wybrzeżu w okolicach Niechorza.

30 listopada 2018 r. inwestorzy powiadomili się wzajemnie o podjętych, pozytywnych decyzjach inwestycyjnych dla projektu Baltic Pipe. Tym samym weszła w życie podpisana przez operatorów umowa o budowie gazociągu.

Umowa ta reguluje wzajemne zobowiązania inwestorów, m.in. w zakresie uzyskania pozwoleń niezbędnych do realizacji projektu oraz oddania do użytku wszystkich jego elementów do 1 października 2022 r. Inwestorzy określili również główne postanowienia przyszłych umów dotyczących funkcjonowania gazociągu.

Obecnie kończy się faza badań środowiskowych, które umożliwią złożenie przez inwestorów wniosków o wydanie decyzji środowiskowych oraz pozwoleń na budowę gazociągu podmorskiego. Pierwsze z nich zostaną przekazane do właściwych organów w Polsce, Danii i Szwecji w pierwszym kwartale 2019 r. Inwestorzy planują uzyskanie pozwoleń na budowę gazociągu podmorskiego do połowy 2020 r.

WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA POLSKI I DANII PRZY REALIZACJI PROJEKTU

Gazociąg Baltic Pipe jest stałym punktem rozmów pomiędzy przedstawicielami rządów Polski i Danii. Ich widocznym efektem było podpisanie w czerwcu 2017 r. przez premierów obu krajów memorandum dotyczącego realizacji tego projektu. Zgodnie z jego treścią, rządy Polski i Danii zobowiązały się do podjęcia wszelkich stosownych kroków, by wesprzeć Energinet i GAZ-SYSTEM w ich wysiłkach na rzecz implementacji projektu.

19 listopada 2018 r. szefowie dyplomacji Polski i Danii podpisali umowę o rozgraniczeniu obszarów morskich na Bałtyku. Jej wejście w życie zakończy trwający od ponad 40 lat spór pomiędzy tymi krajami w zakresie rozgraniczenia szelfów kontynentalnych i wyłącznych stref ekonomicznych Polski i Danii w części Morza Bałtyckiego, znajdującej się na południe od Bornholmu. Kwestia ta miała istotne znaczenie dla realizacji projektu Baltic Pipe, w związku z przebiegiem przez sporny obszar rekomendowanej trasy podmorskiej części gazociągu.

Ponadto, 11 grudnia 2018 r. Piotr Naimski, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej oraz Lars Christian Lilleholt, Minister Energii, Klimatu i Usług Komunalnych Danii, podpisali umowę w sprawie Baltic Pipe. Zawarcie umowy pozwoliło na określenie ram prawnych dotyczących części projektu, która będzie realizowana i finansowana przez polskiego operatora systemu przesyłowego gazowego, a znajdzie się na terytorium Danii oraz w jej wyłącznej strefie ekonomicznej.

DZIAŁANIA RZĄDU NA RZECZ REALIZACJI PROJEKTU BALTIC PIPE

W związku ze znaczeniem gazociągu Baltic Pipe dla bezpieczeństwa energetycznego Polski, Rząd RP podejmuje działania, których celem jest zapewnienie polskiemu inwestorowi wsparcia w realizacji tego projektu.

Od listopada 2017 r. funkcjonuje Międzyresortowy Zespół do spraw projektu Baltic Pipe (od listopada 2018 r. Międzyresortowy Zespół do spraw projektów Baltic Pipe oraz rozbudowy Terminalu LNG w Świnoujściu”). Umożliwia on koordynację działań poszczególnych organów administracji w podejmowaniu przez nie działań dotyczących projektu Baltic Pipe koniecznych do jego ukończenia do 1 października 2022 r. Przewodniczącym Zespołu jest Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej.

4 września br. weszła w życie nowelizacja ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu oraz niektórych innych ustaw. Ma ona na celu przyspieszenie realizacji gazociągu Baltic Pipe, a także pozostałych strategicznych inwestycji realizowanych przez Gaz-System.

WSPARCIE UNII EUROPEJSKIEJ

Projekt Baltic Pipe uzyskał znaczące wsparcie ze strony Komisji Europejskiej, jeszcze na etapie koncepcyjnym. Gazociąg znajduje się na liście projektów wspólnego zainteresowania UE (PCI – Project of Common Interest), co oznacza, że przyniesie on znaczne korzyści zarówno Polsce jak i Danii, przyczyni się do integracji rynku i zwiększenia konkurencyjności, poprawi bezpieczeństwo dostaw i ograniczy emisje CO2. Projekty PCI korzystają z wielu udogodnień, m.in. możliwości otrzymania wsparcia finansowego w ramach instrumentu „Łącząc Europę” (CEF – Connecting Europe Facility). Dzięki temu projekt Baltic Pipe już trzykrotnie uzyskał unijne dofinansowanie – 0,4 mln euro w 2015 r. na prace przygotowawcze oraz ok. 33 mln euro w 2017 r. i 18 mln euro w 2018 r. na prace projektowe. Na początku 2019 r. powinna zostać ogłoszona decyzja Komisji Europejskiej w zakresie dofinansowania robót budowlanych.