Beata Gawlik-Pliszka – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Od 21 marca do 10 września br. susza rolnicza w Polsce występowała we wszystkich monitorowanych uprawach, tj. uprawach zbóż jarych, zbóż ozimych, krzewów owocowych, truskawek, roślin strączkowych, kukurydzy na ziarno, kukurydzy na kiszonkę, drzew owocowych, warzyw gruntowych, tytoniu, buraka cukrowego, ziemniaka i chmielu. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 10 ustawy z 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2019 r. poz. 477), szkody spowodowane przez suszę oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od 21 marca do 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb.

Wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski stwierdzono na podstawie wskaźników klimatycznego bilansu wodnego określanych w ramach monitoringu suszy przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach.

Największe zagrożenie suszą rolniczą w Polsce występowało wśród kukurydzy na ziarno i kukurydzy na kiszonkę. Na terenie kraju suszę notowano we wszystkich województwach, w 8 z nich występowała we wszystkich gminach. Suszę odnotowano w 2239 gminach tj. 90,39% gmin kraju na powierzchni 57,41% gruntów ornych. Szczególnie dużą powierzchnię susza objęła w województwie wielkopolskim, lubuskim i łódzkim (powyżej 90% gruntów ornych tych województw).

Bardzo duże zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw zbóż jarych i zbóż ozimych, którą notowano we wszystkich województwach, w tym w 3 województwach (lubuskim, łódzkim i wielkopolskim) w 100% gmin i w zachodniopomorskim 100% gmin wystąpiły szkody w zbożach jarych. Suszę notowano w 1968 gminach tj. 79,45% gmin kraju na powierzchni przekraczającej 40% gruntów ornych.

Duże zagrożenie suszą rolniczą notowane było w uprawach krzewów owocowych, we wszystkich województwach, w 6 z nich w 100%. Na terenie Polski suszę notowano w 2162 gminach tj. 87,28% gmin kraju na powierzchni 61,82% gruntów ornych. Szczególnie dużą powierzchnię susza objęła w województwie lubuskim, łódzkim i wielkopolskim (powyżej 97% gruntów ornych województw).

Bardzo duże zagrożenie suszą rolniczą występuje wśród upraw roślin strączkowych, notowano ją we wszystkich województwach, przy czym w 8 z nich w 100% lub prawie w 100% gmin. Na terenie Polski suszę w uprawach roślin strączkowych odnotowano w 2112 gminach tj. 85,26% gmin kraju na powierzchni 56,53% gruntów ornych. Szczególnie dużą powierzchnię susza objęła w województwie lubuskim, łódzkim i wielkopolskim (powyżej 96% gruntów ornych).

Susza rolnicza występuje również wśród warzyw gruntowych. Na terenie Polski jest notowano w 15 województwach (bez województwa warmińsko-mazurskiego) na terenie 1876 gmin tj. 75,74% gmin kraju obejmując powierzchnię 43,84% gruntów ornych. W województwach: lubuskim, łódzkim, wielkopolskim, opolskim i zachodniopomorskim odnotowano ją we wszystkich lub prawie wszystkich gminach. Szczególnie dużą powierzchnię susza w tych uprawach objęła w województwie wielkopolskim, lubuskim i łódzkim (od 96,86 do 83,34% gruntów ornych).

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach ziemniaka, we wszystkich województwach. Na terenie Polski suszę wśród tych upraw notowano w 1596 gminach tj. 64,43% gmin kraju na powierzchni ponad 1/3 gruntów ornych, w tym na terenie województwa wielkopolskiego na powierzchni 92,15%, lubuskiego 89,34%, a w województwie łódzkim na powierzchni 77,96%.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 6 września 2019 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz.U. poz. 1779), Agencja ta udzielać będzie dotacji dla producentów rolnych, w których gospodarstwach szkody w uprawach spowodowane wystąpieniem w 2019 r. suszy, huraganu, gradu, deszczu nawalnego, przymrozków wiosennych lub powodzi, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, powstałe na powierzchni uprawy objęły co najmniej 30% danej uprawy.

Stawki przedmiotowej pomocy wynoszą:

• 1000 zł na 1 ha powierzchni uprawy, na której powstały szkody spowodowane wystąpieniem w 2019 r. suszy, huraganu, gradu, deszczu nawalnego, przymrozków wiosennych lub powodzi, obejmujące co najmniej 70% danej uprawy, w tym wieloletnich użytków zielonych. Stawka ta nie dotyczy wieloletnich użytków zielonych, na których obsada zwierząt z gatunku bydło, owce, kozy lub konie wynosi poniżej 0,3 sztuki dużej jednostki przeliczeniowej na 1 ha tych użytków;
• 500 zł na 1 ha powierzchni uprawy, na której powstały szkody spowodowane wystąpieniem w 2019 r. suszy, huraganu, gradu, deszczu nawalnego, przymrozków wiosennych lub powodzi, obejmujące co najmniej 30% i mniej niż 70% danej uprawy, w tym wieloletnich użytków zielonych. Stawka ta nie dotyczy wieloletnich użytków zielonych, na których obsada zwierząt z gatunku bydło, owce, kozy lub konie wynosi poniżej 0,3 sztuki dużej jednostki przeliczeniowej na 1 ha tych użytków;
• 500 zł na 1 ha powierzchni wieloletnich użytków zielonych, na której powstały szkody spowodowane wystąpieniem w 2019 r. suszy, huraganu, gradu, deszczu nawalnego, przymrozków wiosennych lub powodzi, obejmujące co najmniej 70% wieloletnich użytków zielonych, i na której obsada zwierząt z gatunku bydło, owce, kozy lub konie wynosi poniżej 0,3 sztuki dużej jednostki przeliczeniowej na 1 ha tych użytków;
• 250 zł na 1 ha powierzchni wieloletnich użytków zielonych, na której powstały szkody spowodowane wystąpieniem w 2019 r. suszy, huraganu, gradu, deszczu nawalnego, przymrozków wiosennych lub powodzi, obejmujące co najmniej 30% i mniej niż 70% wieloletnich użytków zielonych, i na których obsada zwierząt z gatunku bydło, owce, kozy lub konie wynosi poniżej 0,3 sztuki dużej jednostki przeliczeniowej na 1 ha tych użytków.

Wnioski o powyższą pomoc producenci rolni będą mogli składać do biur powiatowych od 3 do 31 października 2019 r.

Wysokość pomocy będzie pomniejszana o 50%, jeżeli w dniu wystąpienia szkód w uprawach rolnych co najmniej 50% powierzchni upraw w gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem wieloletnich użytków zielonych, nie było ubezpieczonych co najmniej od jednego z następujących ryzyk: suszy, gradu, deszczu nawalnego, ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych, powodzi, huraganu, pioruna, obsunięcia się ziemi lub lawiny w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich.

Powyższa pomoc będzie udzielana:

• na warunkach określonych w przepisach rozporządzenia nr 702/2014 tj. poza formułą pomocy de minimis – w przypadku gdy szkody, oszacowane przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód, wynoszą powyżej 30% średniej rocznej produkcji rolnej w gospodarstwie rolnym z trzech ostatnich lat poprzedzających rok, w którym wystąpiły te szkody, albo z trzech lat w okresie pięcioletnim poprzedzającym rok, w którym wystąpiły szkody, z pominięciem roku o najwyższej i najniższej wielkości produkcji, albo
• zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1408/2013 tj. w formule pomocy de minimis – w przypadku, gdy szkody oszacowane przez ww. komisję wynoszą nie więcej niż 30% średniej rocznej produkcji rolnej;

Ponadto, zgodnie z uchwałą Rady Ministrów Nr 86/2019 z 6 września 2019 r. w sprawie ustanowienia programu pomocy dla rolników i producentów rolnych, którzy ponieśli szkody w gospodarstwach rolnych spowodowane wystąpieniem w 2019 r. suszy, huraganu, gradu, deszczu nawalnego, przymrozków wiosennych lub powodzi, producenci rolni będą mogli ubiegać się o:

• kredyt preferencyjny na wznowienie produkcji i odtworzenie środków trwałych w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, którego oprocentowanie wynosi 0,5% dla kredytobiorcy, który w dniu wystąpienia szkód posiadał ubezpieczenie co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem wieloletnich użytków zielonych, lub co najmniej 50% liczby zwierząt gospodarskich w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji rolnej co najmniej od jednego z następujących ryzyk suszy, gradu, deszczu nawalnego, ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych, powodzi, huraganu, pioruna, obsunięcia się ziemi lub lawiny, a także poręczenia i gwarancje spłaty ww. kredytów;
• zastosowanie przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zgodnie z art. 41a ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
  (Dz. U. z 2019 r. poz. 299 i 303), na wniosek rolnika, który poniósł szkody spowodowane w 2019 r. przez suszę, huragan, grad, deszcz nawalny, przymrozki wiosenne lub powódź, pomocy w opłacaniu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne oraz regulowaniu zaległości z tego tytułu w formie odraczania terminu płatności składek i rozkładania ich na dogodne raty. Rolnicy, którzy ponieśli szkody spowodowane w 2019 r. przez suszę, huragan, grad, deszcz nawalny, przymrozki wiosenne lub powódź, mogą także ubiegać się o zmianę dotychczasowych warunków spłat należności z tytułu zadłużenia. Możliwe będzie także umarzanie w całości lub w części bieżących składek;
• zastosowanie przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, zgodnie z art. 23a ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 817 i 1080), odroczeń w płatnościach z tytułu umów sprzedaży i dzierżawy bez stosowania opłat i odsetek za okres odroczenia oraz ulg w opłatach czynszu dzierżawnego wnoszonego przez producentów rolnych, którzy ponieśli szkody spowodowane przez suszę, huragan, grad, deszcz nawalny, przymrozki wiosenne lub powódź.

Na podstawie art. 700 Kodeksu cywilnego obniżenie czynszu dzierżawnego może nastąpić przy łącznym spełnieniu dwóch warunków:

• zaistnieniu okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby;
• wystąpieniu znacznego zmniejszenia zwykłego przychodu z przedmiotu dzierżawy.

Dodatkową pomocą może być stosowanie przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast ulg w podatku rolnym za 2019 r., na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa
(Dz. U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.) w związku z suszą, huraganem, gradem, deszczem nawalnym, przymrozkami wiosennymi lub powodzią.

Planuje się również wypłatę od 16 października br. zaliczek na poczet płatności bezpośrednich za 2019 r. w wysokości 70%.