Anna Zasadzińska-Baraniewska – Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

11 maja 2017 r. w Rządowym Centrum Bezpieczeństwa odbyło się seminarium eksperckie zatytułowane „Odporność państwa na współczesne zagrożenia – wyzwania dla zarządzania kryzysowego”.

Tematyka spotkania, zorganizowanego wspólnie przez RCB i Wyższą Szkołę Policji w Szczytnie, koncentrowała się na nowego typu czynnikach niosących ryzyko destabilizacji szeroko pojętego środowiska bezpieczeństwa. Zagrożenia te, powszechnie określane jako hybrydowe, stanowią wyzwanie tym poważniejsze, że dotyczą wielu dziedzin i aspektów funkcjonowania państw i społeczeństw, od polityki, gdzie widoczne są próby wpływania na przebieg i wyniki procesów wyborczych, przez infrastrukturę narażoną na cyberataki aż po ochronę granic.

Fot. Dominik Mikołajczyk RCB

Wybrane elementy tej szerokiej problematyki omówione zostały przez ekspertów w ramach dwóch bloków tematycznych. Pierwszy dotyczył zagrożeń związanych z dezinformacją ze względu na skalę określaną często jako wojna informacyjna, oraz negatywnych zjawisk głównie z zakresu cyberbezpieczeństwa identyfikowanych jako poważny czynnik ryzyka dla ciągłości funkcjonowania systemów państwowych. Druga część seminarium poświęcona była problemom migracji w jej różnych aspektach – od nacisku migracyjnego i reakcji aparatu państwa na tę złożoną sytuację po działania podejmowane w zakresie ochrony granicy zewnętrznej Unii Europejskiej.

Dzięki uprzejmości ekspertów uczestniczących w spotkaniu, dwa z poruszonych tematów możemy przedstawić Czytelnikom w aktualnym Biuletynie w pogłębiony sposób. Na kolejnych stronach znajdą Państwo artykuł dr Jolanty Darczewskiej z Ośrodka Studiów Wschodnich omawiający zagadnienie dezinformacji jako rosyjskiej broni strategicznej oraz opracowanie płk SG Jacka Wysokińskiego analizujące zjawiska migracyjne, jako potencjalne narzędzia wojny hybrydowej. Podczas spotkania w RCB doradca Ministra Obrony Narodowej Kamil Basaj przedstawił na wybranych przykładach podstawowe techniki oddziaływania informacyjnego obcych ośrodków. Zwrócił uwagę przede wszystkim na wykorzystywanie ingerencji w sferę logicznego myślenia, zniekształcanie przestrzeni informacyjnej czy, bardziej ogólnie, kształtowanie środowiska poznawczego poprzez działania rozproszone realizowane w różnorodnym środowisku informacyjnym. Osiąganie pożądanych skutków możliwe jest poprzez oddziaływanie informacyjne za pomocą narzędzi socjotechnicznych, językowych mechanizmów perswazji czy konsekwentne stosowanie zasady długotrwałego przekazu.

Ekspert reprezentujący Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Karol Molenda zaprezentował odnotowane w ostatnich miesiącach przykłady incydentów związanych z próbami ataków informatycznych na urzędy i instytucje administracji państwowej.

Z tematem tym wiąże się wyzwanie, jakim jest wzmacnianie odporności państwa, zwłaszcza w zakresie zapewnienia ciągłości funkcjonowania newralgicznych systemów i usług oraz zależności między ciągłością działania systemów infrastruktury krytycznej oraz ciągłością działania administracji państwowej. Zagadnienie to zostało wyczerpująco ujęte i usystematyzowane w wystąpieniu przedstawiciela Rządowego Centrum Bezpieczeństwa Adama Politowskiego. Podkreślił on, że odporny system, którego zbudowanie stanowi fundamentalny warunek zapewnienia bezpieczeństwa obywateli, powinien: efektywnie odpowiadać na incydenty, dostosowywać się do nowych warunków, funkcjonować zgodnie ze standardem na wcześniej ustalonym poziomie, po ewentualnym zakłóceniu powrócić do stanu normalnego funkcjonowania. Dodatkowo powinien charakteryzować się dostępnością, niezawodnością, zdolnością serwisowania oraz bezpieczeństwem technicznym.

Specyfika sytuacji na odcinku wschodnim zewnętrznej granicy Unii Europejskiej, związana ze zwiększoną presją migracyjną obserwowaną od kilkunastu miesięcy na przejściu granicznym Brześć – Terespol, była tematem wystąpienia płk SG Jacka Wysokińskiego, eksperta z Zarządu do Spraw Cudzoziemców Komendy Głównej Straży Granicznej. Nacisk grup obywateli Federacji Rosyjskiej, głównie narodowości czeczeńskiej, podejmujących wielokrotne próby wjazdu na terytorium RP i konieczność adekwatnej reakcji na to zjawisko w skomplikowanych warunkach geopolitycznych i prawnych, stanowią realne wyzwanie dla służb i instytucji państwa, odpowiedzialnych za kształtowanie właściwego środowiska bezpieczeństwa.

Z kolei Jarosław Truchan z Instytutu Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie, przybliżył wybrane problemy z zakresu sytuacji migracyjnej na południu Europy, dzieląc się wnioskami z podróży studyjnej przedstawicieli WSPol na francuskim wybrzeżu Morza Śródziemnego i obserwacjami co do współdziałania służb francuskich i włoskich na południowym odcinku granicy UE.

Ryzyko dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa jakie stwarza wzrost nielegalnej migracji omówił ekspert Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Damian Szlachter. Ostatnie dane Europolu wskazują, że nielegalna migracja stała się jednym z najbardziej dochodowych i wyrafinowanych rodzajów aktywności kryminalnej prowadzonej przez zorganizowane grupy przestępcze na terenie Unii Europejskiej.  Prawie każdy nielegalny imigrant docierający do UE jednym ze znanych szlaków migracyjnych korzysta na którymś z etapów swojej podróży z usług grup przestępczych. Problematyka nielegalnej migracji pozostaje w zainteresowaniu ABW przede wszystkim w związku z możliwością wykorzystania istniejących kanałów przerzutu nielegalnych imigrantów przez organizacje terrorystyczne i ekstremistyczne. Nielegalna migracja to także pole działalności przestępczej, której ofiarami stają się sami migranci. Jednym z najbrutalniejszych jej przejawów jest handel ludźmi. Analizę tego zagadnienia oraz narzędzia walki z procederem przedstawił podczas seminarium Michał Grzelec z Wydziału do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji.

Kończąca seminarium dyskusja była okazją do wymiany spostrzeżeń i doświadczeń prelegentów i zaproszonych gości, reprezentujących służby, instytucje i urzędy, w tym m. in. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Rozwoju, Urząd do spraw Cudzoziemców, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Biuro Ochrony Rządu i Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa cyklicznie od 2012 r. organizuje seminaria eksperckie dotyczące szeroko rozumianego bezpieczeństwa narodowego, nowych czynników ryzyka i zmieniających się warunków bezpieczeństwa, a także innowacyjnych elementów systemu zarządzania kryzysowego. Spotkania takie pozwalają na uruchomienie synergii jaką daje wymiana informacji i współdziałanie urzędów administracji państwowej, instytucji, służb, ośrodków analitycznych i instytutów naukowo-badawczych. Wydaje się, że właśnie takie inicjatywy, oprócz podejmowanych konkretnych działań operacyjnych oraz rozwiązań w sferze legislacji, stanowią warunek stałego wzmacniania odporności państwa i społeczeństwa wobec zagrożeń współczesnego świata.