We wtorek, 3 lutego 2009 r. Rada Ministrów zaakceptowała projekt ustawy o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzysowym. Projekt został przygotowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa.

Celem proponowanych zmian jest wyeliminowanie licznych wątpliwości powstałych w zakresie interpretacji podczas stosowania przepisów prawa, a przede wszystkim stworzenie efektywnego i czytelnego systemu zarządzania kryzysowego, funkcjonującego także w warunkach, gdy normalne zasoby i procedury działania służb, inspekcji i straży okazały się być niewystarczające.

Nowelizacja obejmuje między innymi:

• Zmianę definicji zarządzania kryzysowego (art. 2)
Istotą zmiany jest rozszerzenie katalogu podejmowanych działań o usuwanie skutków sytuacji kryzysowych oraz ograniczenie procesu odtwarzania do zasobów infrastruktury krytycznej. Powyższe ograniczenie uwarunkowane jest koniecznością koncentrowania się organów administracji publicznej tylko na tych zasobach i infrastrukturze, które umożliwią społeczeństwu przetrwanie w warunkach zaistniałych po sytuacji kryzysowej, a jednocześnie stworzą warunki do przeciwstawienia się nawrotom tej sytuacji albo powstałej w związku z zaistnieniem nowych zagrożeń.

• Zmianę definicji sytuacji kryzysowej.
Nowa definicja uzależnia zaistnienie sytuacji kryzysowej wyłącznie od wystąpienia zagrożenia, które wpływa negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi lub środowiska w stopniu wywołującym ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej (gdy zasoby i procedury działania tych podmiotów okazują się być niewystarczające).
Nowa definicja, lepiej oddaje istotę sytuacji kryzysowej i stanowi realizację postulatów zarówno strony rządowej, jak i samorządowej, w szczególności w zakresie wprowadzenia ułatwień dozwalających zakwalifikowanie zaistniałego zdarzenia do sytuacji kryzysowej.

• Wprowadzenie nowych definicji niezbędnych w procesie zarządzania kryzysowego pojęć tj.
– cyklu planowania,
– siatki bezpieczeństwa,
– mapy zagrożenia,
– mapy ryzyka,
– zdarzenia o charakterze terrorystycznym.

• Ograniczenie dokumentacji procedur reagowania kryzysowego do niezbędnej ilości dokumentów umożliwiających sprawne kierowanie siłami i środkami, które zaplanowano do użycia w wypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej.
Jest to następstwo odstąpienia od tworzenia odrębnych planów ochrony infrastruktury krytycznej, zmiany definicji zarządzania kryzysowego oraz zadań z zakresu planowania cywilnego.

• Opracowanie Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego.
Proponowany nowy art. 5a określa strukturę Raportu, tryb jego przygotowania i zatwierdzania, z podkreśleniem roli szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w części dotyczącej zagrożeń o charakterze terrorystycznym i dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa jako koordynatora całości prac.
Opracowanie Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego jest niezbędnym punktem wyjściowym do przygotowania odpowiadającego aktualnym potrzebom państwa Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego oraz planów zarządzania kryzysowego na wszystkich szczeblach administracji publicznej.
Raport o zagrożeniach służyć będzie także zapewnieniu spójności pomiędzy planami zarządzania kryzysowego a innymi planami, których obowiązek wykonania wynika z innych przepisów.
Ma to doprowadzić do urealnienia planowanych działań oraz wyeliminuje przedsięwzięcia które się dublują.

• Utworzenie Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej (art. 5b) pozwoli wyodrębnić obiekty, urządzenia, instalacje i usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, instytucji i przedsiębiorców.
Potrzeba zachowania infrastruktury niezbędnej do zapewnienia funkcjonowania społeczeństwa i państwa odgrywa ogromną rolę we współczesnym świecie, a w szczególności po zaistnieniu sytuacji kryzysowej. Nowelizacja ustawy, idąc za doświadczeniami Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Estonii czy Hiszpanii, nadaje szczególną rangę problematyce ochrony infrastruktury krytycznej.

• Uregulowanie współpracy w zakresie przeciwdziałania, zapobiegania i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym pomiędzy organami administracji publicznej oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej (art.12a).
Art. 12a podkreśla rolę organów administracji rządowej właściwych w sprawach rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania zagrożeń, w tym szczególną rolę szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, który otrzymuje ustawowe upoważnienie do udzielania zaleceń, w celu ochrony infrastruktury krytycznej, organom i podmiotom zagrożonym działaniami o charakterze terrorystycznym. Jednocześnie przepis umożliwia szefowi ABW przekazywanie do tych podmiotów niezbędnych informacji służących przeciwdziałaniu tym zagrożeniom, także uzyskanych w toku działalności.

• Zmianę usytuowania centrów zarządzania kryzysowego.
Zgodnie z projektem nowelizacji, centra zarządzania kryzysowego nie będą musiały się już obligatoryjnie mieścić w siedzibach urzędów jak dotychczas. Będą mogły być zorganizowane, na bazie właściwych służb, inspekcji lub straży. Np. starosta będzie mógł zorganizować centrum zarządzania kryzysowego na bazie Komendy Powiatowej Straży Pożarnej, a minister zdrowia na bazie Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Zasada ta dotyczy wszystkich podmiotów zobowiązanych do utworzenia centrów.

Wszystkie zmiany wprowadzone do ustawy mają jeden podstawowy cel. Chodzi o to by być przygotowanym do sytuacji kryzysowej tzn. nie zajmować się kryzysem dopiero w momencie kiedy nastąpi, ale dużo wcześniej – podejmując działania, które będą zapobiegały powstawaniu sytuacji kryzysowych a w momencie ich wystąpienia pozwolą na szybkie i skuteczne ich rozwiązywanie.